Lëvizjet e mëdha demografike të popullsisë kanë ndikuar që në shumë zona në Shqipëri pjesa më e madhe e banorëve të jenë mbi 65 vjeç. Gjirokastra është një prej këtyre bashkive ku ka nisur edhe një projekt pilot për të përmirësuar shërbimet e integruara ndaj të moshuarve. Projekti mbështetet nga Programi i Agjencisë së Kombeve të Bashkuara për Shëndetin dhe përfshin edhe 5 bashki dhe institucione vendore të shëndetit dhe shërbimeve sociale.
Your browser doesn’t support HTML5
Sfidat e të moshurave në Shqipëri
Disa kohë më parë një grup të moshuarish nga Dropulli i Sipërm në Gjirokastër kërkonin nga Bashkia vendosjen e shërbimit urban për 17 fshatra të kësaj zone, i ndërprerë prej disa vitesh.
“Në Koshovicë vinte dy herë në ditë autobuzi. Pas 30 vitesh demokraci nuk kemi autobuz, nuk kemi makinë. Përse? Kush do na na japë përgjigje, bashkia apo qeveria”, thotë Vangjeli, banor i kësah zone.
Ndërsa një banor tjetër thotë se të moshuarit kanë nevojë për shërbime, të blejnë ushqime, të bëjnë vizita mjekësore, të marrin ilaçe dhe u mungon transporti urban nga fshatrat e tyre të thella për në qytetin e Gjirokastrës. Me taksi nuk e përballojnë dot, thotë ai pasi pensioni mjafton për katër rrugë në muaj deri në Gjirokastër.
Problemet e të moshuarve në shumë zona të prekura nga emigracioni masiv janë bërë edhe më të ndjeshme kohët e fundit nga situata e re e rritjes së çmimeve, sidomos të ushqimeve dhe transportit.
Finiq ka rreth 70% të banorëve të moshë së tretë, thotë Katerina Thedhori që mbulon shërbimet sociale në këtë Bashki.
“Para pandemisë dhe ne nuk e dinim se sa të domosdoshme e kishin të moshuarit ndihmën e bashkisë. Duke parë vendin nga mbyllja e pandemisë, i ra bashkisë një barrë shumë e madhe dhe ato detyra që bënin fëmijët e tyre me ilaçe, me ushqime, me gjithçka që i duhet një të moshuari, përfshirë dhe kur është i sëmurë dhe i duhen shërbime, gjithë barrën e i ra bashkisë.”
Zonja Thedhori thotë se edhe kjo periudhë pas pandemisë po shoqërohet me rritjen e çmimeve dhe të moshuarit e kanë të vështirë të përballojnë jetesën pa ndihmën e familjarëve në emigracion.
“Ato të ardhura që ata kanë, as për ilaçe nuk u dalin, pa ndihmën e fëmijëve të tyre që kanë në emigracion. Rritja e çmimeve e bën më të vështirë pozitën e tyre”.
Programi i Kombeve të Bashkuara në Shqipëri për Shëndetin (UNFPA) po mbështet krijimin e një modeli të shërbimeve të integruara për të moshuarit në nivel lokal, i cili ka munguar deri tani.
Gjirokastra është zgjedhur mes 5 bashkive të para për ndërtimin e këtij modeli thotë Elsona Agolli, Koordinatore e Programit të UNFPA-së në Shqipëri.
“Qëllimi është të fillojmë të mendojmë për ofrimin e shërbimeve të integruara të moshës së tretë , 65 vjeç e sipër.Gjirkastra është përfshirë në një projekt pilot për krijimin e modelit të integruar së bahsku edhe me bashkinë e Tiranës, Durrësit, Vlorës dhe rrogozhinës. Gjirokastra ka dinamikat e saj sepse ka një mplakje të popullsisë. Disa qytete të tjera kanë ndoshta jo të njëjtën përqindje të të moshuarve siç mund të jetë dhe Gjirokastra por të gjitha bashkitë, faktikisht, siç e kanë analizuar e kanë këtë problem dhe ka një plakje të popullsisë në nivel kombëtar. Pra kemi një shtim të popullsië 65 vjeç e sipër.
Ndërsa Alban Ylli specialist në Institutin e Shëndetit Publik flet konkretisht për përpjekjet që do të bëhen në shërbimin e integruar ndaj të moshuarve që përfshin shërbimin shëndetësor dhe atë social.
“Do të kemi më shumë se 10 qendra në Shqipëri që do të kenë përveç kujdesit tradicional mejkësor (diagnozë trajtim) të ketë edhe një komponent social. Një person që identifikon të moshuarit me probleme të veçanta sociale dhe bashkëpunon me autoritetet e tjera për t'i zgjidhur ato. Ndërkohë propozojmë një model të dytë të integrimit i cili do ndodhë mes qendrave të verfikimit të problemeve në bashki me nëjsitë e kudjesit parësor në pjesën shëndetësore.
Qeveria shqiptare ka miratuar një Plan Kombëtar të Moshimit për periudhën 2020 - 2024 i cili synon t'i përgjigjet situatës që po kalon Shqipëria me emigrimin e lartë të të rinjve.
Por rrethanat e krijuara, si nga pandemia ku shumë të moshuar u izoluan nga familjarët në emigracion për shkak të vështirësive të lëvijzes dhe tani nga kriza ekonomike shihet se i kane rritur edhe më tej sfidat për këtë kategori të popullsisë.