Grupet e të drejtave të njeriut dhe ato që mbrojnë të drejtat e medias kanë shprehur indinjatën lidhur me njoftimet se 180 gazetarë në të gjithë botën janë vëzhguar nëpërmjet pajisjesh spiunazhi të nivelit ushtarak, prodhuar nga Izraeli. Krahas gazetarëve, nën përgjim kanë qenë edhe disa udhëheqës botërorë, sikurse Presidenti francez Emmanuel Macron.
Kritikat po shtohen pas publikimit të njoftimeve se kompania private izraelite “NSO Group” i ka shitur pajisjen mbikëqyrëse të quajtur Pegasus, disa qeverive në të gjithë botën. Një pjesë e tyre e kanë përdorur atë për të vënë në shënjestër gazetarë dhe aktivistë të të drejtave të njeriut, madje edhe udhëheqës botërorë, mes tyre Presidentin francez Emmanuel Macron.
Your browser doesn’t support HTML5
Gazetarë e aktivistë nën përgjim me pajisje spiunazhi të stilit ushtarak
Zoti Macron ka bërë thirrje për kryerjen e një hetimi dhe Izraeli njoftoi ngritjen e një grupi pune mbi këtë çështje.
Kompania “NSO Group” thotë se pajisja e spiunazhit ka për qëllim të ndihmojë në kapjen e kriminelëve dhe terroristëve.
Por një hetim ndërkombëtar i nisur nga organizata jofitimprurëse “Forbidden Stories” (Histori të Ndaluara) me bazë në Paris si dhe “Amnesty International”, njohur si “Projekti Pegasus”, zbuloi se pajisja është përdorur gjerësisht nga një grup prej dhjetë vendesh për të vëzhguar gazetarë dhe aktivistë, duke u futur në celularët e tyre dhe madje duke marrë nën kontroll kamerat e telefonave të tyre.
“Arabia Saudite, Azerbajxhani, Meksika, Maroku, të gjitha këto vende njihen mirë për qëndrime kundër gazetarëve, kundër të të drejtave të njeriut. Dhe gazetarët janë nën vëzhgim. Në Meksikë, ne gjetëm numrin e telefonit të një gazetari në listën e atyre që janë vëzhguar, dy muaj më vonë ai u vra. Ne kemi prova gjithashtu se e fejuara e Jamal Khashoggi-t ishte mbikëqyrur me atë lloj pajisjeje menjëherë pas vrasjes së Jamal Khashoggi-t", thotë Laurent Richard i organizatës jofitimprurëse “Forbidden Stories”.
Në Ruandë një nga gazetarët e shënjestruar punonte për Zërin e Amerikës. Një tjetër gazetare nga Azerbajxhani, Sevinc Vaqifqizi, i tha Zërit të Amerikës se privatësia e saj është shkatërruar.
“Nga sot e tutje, kudo që të jem, dikush është me mua, duke më vëzhguar, duke regjistruar bisedat që bëj, duke hulumtuar të gjejë se ku ndodhem. Kudo që shkoj apo bëj diçka, jam nën kontrollin e dikujt dhe ai mund të shohë dhe të regjistrojë gjithçka rreth meje, qoftë duke fjetur, çuar, duke shkuar në kuzhinë, apo edhe në banjo”, thotë Sevinc Vaqifqizi, Gazetare e Televizionit Meydan.
Një aktivist dhe bloger nga Azerbajxhani, Bakhtiyar Hajiyev, u burgos dhe dhunua fizikisht nga autoritetet e vendit të tij, nën akuzat se kishte shmangur shërbimin ushtarak. Hetimet në kuadër të projektit Pegasus konfirmuan se numri i tij i telefonit ishte në listën e atyre personave të shënjestruar për vëzhgim. Ai i tha Zërit të Amerikës të mërkurën se merr vazhdimisht kërcënime.
“Nuk mbaj mend një ditë apo javë të vetme që të mos kem marrë kërcënime. Ato janë të formave të ndryshme, sulme kibernetike, fushata shantazhi apo shpifjesh. Dhe pikërisht sot, disa minuta para kësaj interviste, agjencitë e zbatimit të ligjit më informuan dhe më paralajmëruan se nëse nuk ndalem së kritikuari qeverinë e Azerbajxhanit, ata do të fillojnë një fushatë të re shpifjesh kundër meje në mënyrë që të dëmtojnë reputacionin tim”, thotë aktivisti Bakhtiyar Hajiyev.
Në një deklaratë të mërkurën, Agjencia Amerikane për Median Globale, USAGM, shprehu indinjatën rreth njoftimeve se mbi 180 gazetarë, mes tyre disa nga Zëri i Amerikës dhe Radio Evropa e Lirë, dyshohet se kanë qenë shënjestra të spiunazhit të sofistikuar.
Drejtoresha ekzekutive në detyrë e Agjencisë Amerikane për Median Globale Kelu Chao tha se "përgjimi i bisedave private të gazetarëve në çfarëdo lloj forme është një akt i paskrupullt”.