Kriza e koronavirusit në Shqipëri ka prekur thuajse të gjithë sektorët e ekonomisë.
Të parat që po dëmtohen janë sektorët që lidhen me udhëtimet, tregtinë dhe shërbimet për shkak të masave të njëpasnjëshme të qeverisë për bllokimin e kufijve, të fluturimeve por dhe të lëvizjeve brenda territorit të vendit.
Ekspertët thonë se çfarë po ndodh tani është vetëm maja e ajsbergut dhe parashikojnë skenarë pesimistë për ekonominë, e cila është e goditur edhe nga tërmeti shkatërrues i 26 nëntorit.
Ata i sugjerojnë qeverisë të ndjekë shembullin e Italisë dhe t’i vijë në ndihmë bizneseve me paketa lehtësuese.
Kriza e koronavirusit në Shqipëri po jep efektet e para negative në ekonomi.
Industritë e prekura direkt janë fasoneria, industria përpunuese, turizmi, sektori i tregtisë dhe shërbimeve dhe sektori i fluturimeve. Industria e turizmit është prekur e para, pasi në thelb ka lëvizjen.
Kontributi i turizmit në PBB bashkë me sektorët që varen prej tij ka një vlerë prej 26,2% si dhe mbi 291 mijë të punësuar në total dhe mban peshë të rëndësishme të punësimeve në vend. Përfaqësues të kësaj industrie thonë se tashmë kriza ka trokitur në derë.
“Partnerët evropianë po anulojnë të gjitha turet, sepse dhe në Evropë askush nuk po lëviz. Një grup turistësh në një javë ne i çojmë në 7 hotele në 14 restorante, pra janë gati 20 biznese familjare, të vogla dhe të mëdha, që ushqehen prej kësaj lëvizje, prej një turi të vetëm. Nëse anulohen 10 ture nga një kompani e vetme, do të thotë që janë 200 biznese që dëmtohen. Po nëse janë 10 kompani që sjellin po kaq ture, kjo bëhet 2 mijë. Efekti negativ është shumë i madh” - thotë Kliton Gërxhani, Përfaqësues i Turoperatorëve shqiptarë.
Edhe eksperti i turizmit Auron Tare shpjegon efektin zinxhir të dëmit në turizëm nga përhapja e virusit të ri.
“Dëmtimi i turizmit sjell problematika edhe në skaljonin e dytë, nëse do ta përshkruajmë në këto terma. Dëmtohet industria e hotelerisë, dëmtohet bujqësia. Është një efekt zinxhir. Pakësohet numri i njerëzve, i hoteleve, pakësohen taksitë, shërbimet e guidave, numri i hyrjeve në muze. Pra është një zinxhir i tërë, i cili merr goditje me reduktimin e numrit të vizitorëve” - tha zoti Tare.
Përfaqësues të industrisë së turizmit në një shkresë zyrtare drejtuar Ministrisë së Mjedisit dhe Turizmit, kërkojnë të ndiqet shembulli i Italisë, duke rishikuar disa taksa, si dhe duke ofruar lehtësi në kushtet e mungesës së likuiditetit.
Goditja e fortë që kanë marrë nga kriza e koronavirusit Kina dhe Italia është ndjerë dhe në ekonominë shqiptare pasi Kina zë 9% të totalit të importeve dhe është partneri i tretë tregtar i vendit, dhe aktualisht është bllokuar importi i makinerive dhe pajisjeve, të cilat, sipas INSTAT kishin një vlerë mbi 100 milion euro në vitin 2019.
Ndërsa Italia është partneri më i madh tregtar i Shqipërisë në sektorin e fluturimeve dhe ndalimi i fluturimeve pritet të ketë pasoja të rënda, thonë ekspertët.
“Duke patur parasysh se 1.7 milion pasagjerë udhëtojnë me Italinë çdo vit, që është gjysma e totalit dhe nëse do marrim një mesatare bilete që është 150 euro, mesatarja e Italisë, atëherë jemi diku tek 300 milion euro që është vetëm industria e fluturimeve. Kjo industri është e prekur. Se sa do jetë dëmi, këtë nuk e thotë asnjë sot për sot, sepse nuk dihet sa do të vazhdojë”, - shprehet Ornela Liperi, kryeredaktore e revistës "Monitor".
Italia mban një peshë prej 33% edhe në volumin tregtar dhe është partneri i parë tregtar i Shqipërisë. 47% e eskporteve shkon drejt Italisë dhe një prej sektorëve, që ka filluar të ndjejë efektet e para të krizës së koronavirusit, është ai fason që zë 64% të eksporteve me Italinë. Ky sektor ka mbi 55 mijë të punësuar në të gjithë vendin.
“Edhe biznesi fason nuk mund të kishte një përjashtim nga kriza globale e koronavirusit. Normalisht ndërmarrjet e fasonëve në Shqipëri kanë një rezervë nga 1 deri në 2 javë. Mbyllja e kufijve do të sjellë disa vështirësi. Kemi një problematikë, që është e veçantë këtë vit, e cila lidhet me marrjen në punë të punëtorëve nga Pakistani dhe Bangladeshi. Normalisht duhej të ishin në Shqipëri, dhe për shkak të krizës së koronavirusit nuk kanë ardhur ende. Ne duhet të rrimë të gatshëm dhe të shohim se si do shkojë situata”, - thotë Florian Zekja, përfaqësues i biznesit fason.
Gazetarja Ornela Liperi, thotë se më mbërritjen e koronavirusit në Shqipëri do të marrë goditje dhe ekonomia e brendshme, që është e varur nga shërbimet dhe tregëtia. Masat drastike të qeverisë për të mbyllur baret, restorantet, për të ndaluar trasnportin, parashikohet të ulin ndjshem konsumin e brendshëm.
“Ne jemi një ekonomi mikro; 99% e bizneseve janë të vogla, të cilat besoj nuk do të kenë asnjë ndihmë për ta përballuar këtë presion, sepse do të kemi parasysh që klientët nuk do të shkojnë në lokale, nuk do të blejnë më në dyqane rroba. Do të blejnë vetëm gjërat e domosdoshme. Domethënë do të preken sektorët që janë zemra e ekonomisë” - tha ajo.
Ekspertët nuk mund t’i parashikojnë me saktësi dëmet në ekonomi në këtë moment, por gjithsesi mendojnë, se ajo që po ndodh tani është vetëm maja e ajsbergut.
“Kjo goditje vjen pas tërmetit, i cili dëmtoi fuqinë blerëse. Duke u nisur edhe nga çfarë ndodhi me tërmetin, qeveria është shumë e ngadaltë për t’ju përgjigjur këtyre zhvillimeve. E para ishte shumë e ngadaltë në marrjen e masave për të bërë parandalimin e coronavirusit, sepse mbylli kufijtë vetëm kur kishte raste konkrete. Dhe e dyta, qeveria duhet të reagojë shumë më shpejt në mënyrë që të nxisë ekonominë që është e sëmurë, dhe që ishte e goditur edhe nga tërmeti i 26 nëntorit” - thotë Ornela Liperi, kryeredaktore e revistës “Monitor”.
Zëri i Amerikës ju drejtua edhe Ministres së Financave dhe Ekonomisë për një reagim lidhur me krizën që po shkakton koronavirusi në ekonomi dhe masat që po merren në këtë drejtim. Por edhe pse në fillim u ra dakort për një intervistë, papritur ajo u shty pa afat.