Marrëveshja e firmosur javën e shkuar në Romë mes kryeministres italiane Giorgia Meloni dhe kryeministrit shqiptar Edi Rama për ndërtimin në territorin shqiptar të dy qendrave pritëse për migrantët që nisen nga Afrika e Jugut drejt Italisë, vijon të shkaktojë debate të gjera.
Qeveria shqiptare, miratoi një ditë më parë tekstin e saj, I cili pritet që tani t’i nënshtrohet debatit në parlament, ku kjo marrëveshja duhet të ratifikohet. Opozita shqiptare e ka kundërshtuar atë, por Partia Socialiste e zotit Rama, ka numrat e nevojshëm për të marrë miratimin, duke qenë se kërkohet vetëm një shumicë e thjeshtë votash.
Zëvendës Drejtori dhe Përgjegjësi për Europën në Qendrën Ndërkombëtare të Migracionit Miks me seli në Amsterdam, Roberto Forin thotë se marrëveshja mes Italisë dhe Shqipërisë , nuk ishte e papritur, pasi Europa, po dështon të zgjidhë problemin e emigrantëve.
Sipas tij, emigrantët që do dërgohen në Shqipëri mund të qëndrojnë aty deri në 18 muaj, derisa Roma të shqyrtojë kërkesat e tyre për azil. Zoti Forin thotë se teorikisht marrëveshja, e cila parashikon që qendrat do të veprojnë sipas juridiksionit të Italisë, nuk sjell ndërlikime për Shqipërinë. Megjithatë, sipas tij, vështirësitë mund të krijohen nëse emigrantët do lejohen të dalin nga qendrat e pritjes, pasi, në këtë rast, është e paqartë, nëse përgjegjësi për ta do kishte Italia apo Shqipëria.
Zëri i Amerikës: Zoti Forin, javën e kaluar, Italia dhe Shqipëria nënshkruan një marrëveshje, sipas të cilës në Shqipëri do të strehohen përkohësisht emigrantë, ndërkohë që Roma do të shqyrtojë kërkesat e tyre për azil në Itali. Cili është vlerësimi juaj mbi këtë marrëveshje?
Roberto Forin: Në përgjithësi do të thosha se kjo nuk është diçka e papritur. Është fakt se zgjidhja europiane për problemin e emigrantëve që mbërrijnë në vendet bregdetare në Europë, përfshirë Italinë, Greqinë dhe Spanjën, është një çështje që vazhdon prej shumë vitesh dhe pavarësisht përpjekjeve të shumta, deri tani nuk ka patur shumë përparim në drejtimin e duhur, ndaj, vendimi i Italisë për këtë propozim nuk erdhi papritur. Ajo çka propozohet është trajtimi i të paktën një pjese të procedurave për azil në një vend tjetër, i cili nuk është pjesë e Bashkimit Europian dhe kjo nuk është diçka e re. Kemi parë të njëjtën qasje së fundmi nga Britania me Ruandën, si dhe nga vende të tjera, si Danimarka, e cila ka njoftuar se po shqyrton të njëjtën mundësi.
Zëri i Amerikës: Ky është rasti i parë që një vend jo anëtar i Bashkimit Europian pranon emigrantë në emër të një shteti anëtar të tij. Siç përmendët ju, edhe vende të tjera mund të ndjekin të njejtin shembull. Çfarë shqetësimesh mund të shkaktonte një mundësi e tillë?
Roberto Forin: Mbetet për t’u parë se si do të shkojë kjo marrëveshje, duke u nisur nga faktin nëse do të zbatohet dhe nëse po, çfarë ndikimi do të ketë. Në këtë moment, ajo që mendoj se është thelbësore nga pikëpamja e qeverisë së tanishme italiane është që t’u dërgojë një mesazh të fortë emigrantëve, që duan të shkojnë në Itali, se ata nuk janë të mirëpritur; madje dhe më parë është bërë shumë e qartë se ata mund të mos përfundojnë në Itali, por diku tjetër, në këtë rast në Shqipëri dhe se ndoshta do t’u duhet të presin deri në 18 muaj në qendrat e pritjes, përpara se të mësojnë nëse kërkesa e tyre për azil në Itali do të pranohet apo jo.
Kësisoj, në këtë qasje ka një element shumë të fortë shkurajimi, duke u dërguar një mesazh shumë të qartë emigrantëve, që “mos u përpiqni të vini këtu sepse nuk do ia dilni”. Kjo mund të ndikojë në synimin e emigrantëve që duan të shkojnë në Itali; gjithsesi, gjasat që kjo të çojë në një ulje deri në pikën zero të emigrantëve, që përpiqen të hyjnë atje janë të pakta.
Në këndvështrimin e përpjekjeve për shkurajimin e emigrantëve, ka shumë të ngjarë, që dhe vende të tjera në Evropë të tundohen të ndjekin të njëjtën qasje. Në fakt, kemi parë disa vende, për shembull Gjermania, e cila ka deklaruar se mund të shqyrtojë një mundësi të tillë. Me afrimin e zgjedhjeve europiane, vendet anëtare të BE-së janë nën trysni dhe duan të krijojnë perceptimin se po propozojnë zgjidhje për çështjen e migracionit të paligjshëm, përballë faktit, që siç e përmenda, Bashkimi Europian si institucion nuk ka qenë në gjendje ta bëjë një gjë të tillë.
Zëri i Amerikës: A mendoni se periudha kohore në pritje të shqyrtimit të kërkesave të emigrantëve për azil në Itali përbën shqetësimin kryesor lidhur me këtë marrëveshje?
Roberto Forin: Nëse ata do të strehohen në një qendër pritjeje, dhe këtu fjala është për azilkërkues që mund të mbahen deri në 18 muaj aty, në pritje të shqyrtimit të kërkesave të tyre, kërkesa që në disa raste mund të pranohen. Imagjinoni dikë që ka arsye të forta për të kërkuar azil në Itali, të cilit i duhet të qëndrojë deri në 18 muaj në një qendër pritjeje përpara se të zhvendoset në Itali dhe të njihet si refugjat. Kjo sigurisht është shumë problematike.
Zëri i Amerikës: Çfarë nënkupton kjo marrëveshje për Shqipërinë? Kryeministri i saj ka deklaruar se po ndihmon Italinë, meqenëse në të kaluarën dhe Italia ka ndihmuar emigrantët shqiptarë.
Roberto Forin: Nëse do të zbatohet, do të doja të nënvizoja se termat e kësaj marrëveshjeje janë shumë të ndërlikuara, mbasi procesi i marrjes së të dhënave të emigrantëve supozohet të kryhet në varkë; pra, kur emigrantët të shpëtohen, atyre do t’u merren të dhënat dhe veç personave më në nevojë, si gratë dhe fëmijët që do të pranohen në Itali, azilkërkuesit e tjerë do të dërgohen në Shqipëri. Pra mendoj se në Shqipëri do të dërgohet një numër i konsiderueshëm emigrantësh. Është thënë se qendrat pritëse do të veprojnë nën juridiksionin italian, pra përgjegjësinë e menaxhimit të këtyre qendrave do ta ketë Italia. Nëse do jetë kështu, teorikisht për Shqipërinë nuk do ketë asnjë përgjegjësi shtesë. Mirëpo, e kam të vështirë të besoj se kjo do të jetë qendër pritëse prej nga ku azilkërkuesit nuk do të lejohen të shkojnë askund. Mendoni për një çast, që azilkërkuesit të lejohen të lëvizin jashtë qendrave pritëse; kjo do të krijonte probleme për Shqipërinë, ose midis Shqipërisë dhe Italisë lidhur me faktin se kush do mbajë përgjegjësi për këta azilkërkues, nëse ata do të lejohen të dalin jashtë qendrave pritëse.
Por nëse jo, atëherë do të flitej për një lloj Guantanamoje, me qendra pritëse jashtë territorit të Italisë, por nën juridiksionin Italian; kjo do të ishte diçka e re, ndaj është e vështirë të thuhet që tani se çfarë ndërlikimesh do të sillte për Shqipërinë.