Shqipëria nuk bëri përparim në luftën ndaj korrupsionit, duke shënuar rritje vetëm me 1 pikë në raportin e përvitshëm të organizatës Transparency International.
Shqipëria ka regjistruar 36 nga 35 pikë vitin e kaluar. Ajo renditet në vendin e 101, nga 183 shtete që vlerësohen në raport dhe ka të njëjtat sasi pikësh me Serbinë, Turqinë, Ekuadorin, Kazakistanin, Panamanë, Perunë, Sri Lankën dhe Tajlandën.
Lidija Prokic, Këshilltare Rajonale për Evropën dhe Azinë Qendrore në “Transparency International”, thotë se ndryshimi prej një pike nuk është statistikisht i konsiderueshëm dhe konsiderohet si shenjë mospërparimi.
Në një intervistë për Zërin e Amerikës, ajo shprehet se Shqipëria ka ngecur në vend në luftën ndaj korrupsionit duke mos bërë punë të mjaftueshme për garantimin e parimeve bazë të demokracisë mbi ndarjen e pushteteve, pasi autoritetet qeveritare kanë ende ndikim mbizotërues në veprimtarinë e institucioneve të pavarura.
Gjatë intervistës me gazetaren Klementina Cenkollari, zonja Prokic tha se për sa kohë qeveritë do të fokusohen te interesat e partisë së tyre, te grupet me interesa ekonomike pranë pushtetarëve dhe interesi publik nuk do të jetë përparësi, nuk mund të pritet përparim domethënës.
Zëri i Amerikës: Zonja Prokic, Shqipëria shënoi rritje vetëm me një pikë në indeksin e perceptimit të korrupsionit. Çfarë do të thotë kjo rritje për Shqipërinë, në kushtet kur në 5 vitet e fundit, vlerësimi i saj ka qenë një ndërthurje mes 36 ose 35 pikësh?
Lidija Prokic: Keni të drejtë, kemi parë rritje me një pikë të Shqipërisë në indeksin e perceptimit të korrupsionit. Duke qenë ndryshim i vogël, ne e konsiderojmë atë vërtet si shenjë mospërparimi. Dhe Shqipëria nuk është i vetmi vend në rajonin e Ballkanit Perëndimor ku po shohim këtë ngecje në vend. Një situatë pothuajse të ngjashme kemi dhe në Mal të Zi, ndonëse atje numri i pikëve është pak më i lartë. Gjithsesi, ajo që do të doja të nënvizoja dhe që ka shumë rëndësi është, se Ballkani Perëndimor si rajon dhe vendet brenda tij po tregojnë shumë pak përparim gjatë këtyre viteve. Madje dhe kur ka përparim, nëse ndodh një gjë e tillë, ai nuk është i qëndrueshëm.
Kështu, për shembull, në krahasim me mesataren e Bashkimit Evropian që është 66 pikë, në Ballkanin Perëndimor ajo është shumë më e ulët - vetëm 38 pikë dhe poshtë mesatares globale prej 43 pikësh.
Zëri i Amerikës: Renditja bazohet në perceptimin e korrupsionit në sektorin publik, si shpërdorimi i fondeve publike, korrupsioni dhe kapja e shtetit. Cilat janë problemet më të mëdha për Shqipërinë?
Lidija Prokic: Shikoni, Shqipëria ka treguar përparim në radhë të parë në vetting-un e gjyqësorit, ku ky proces, pavarësisht nga vështirësitë, ka filluar të japë disa rezultate dhe ne duhet t’i vlerësojmë këto përpjekje.
Këtu meriton vërtet përgëzime puna e prokurorëve të posaçëm të krimit të organizuar dhe korrupsionit, me raste të hetuara dhe të gjykuara. Pra, në këtë pjesë ka përmirësime. Megjithatë, që reformat kundër korrupsionit të jenë më efektive, ato nuk duhen zbatuar të izoluara. Nevojitet vullnet më i madh për t’u investuar dhe në fushën e reformave demokratike. Mirëpo, pikërisht këtu, fatkeqësisht, nuk po shohim përparim.
Në këtë kuptim, do të ishte me të vërtetë e rëndësishme për Shqipërinë që të përshpejtojë reformat demokratike, sepse ajo që kemi mësuar, duke iu referuar botës dhe indeksit të perceptimit të korrupsionit, është se ky i fundit kontrollohet shumë më mirë në vendet me institucione të forta demokratike dhe në shtete me sundim të fortë të ligjit. Mendoj se ky përbën një mësim të rëndësishëm për Shqipërinë dhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, veçanërisht në kontekstin e integrimit europian.
Zëri i Amerikës: Sikurse kanë treguar për vite me radhë raportet e Transparency International, korrupsioni është një problem i madh në Shqipëri. A mendoni se qeveria ka ndërmarrë reforma të mjaftueshme për të luftuar këtë fenomen?
Lidija Prokic: Pyetje jo e lehtë kjo, por është shumë e qartë se dhe vende të tjera në Ballkanin Perëndimor nuk po bëjnë aq sa duhet për të luftuar korrupsionin. Dhe kur bëjnë përpjekje në këtë drejtim, ato mbeten prapa në fusha të tjera. Ndërkohë, po shihen disa shenja domethënëse dhe shqetësuese të dobësimit të demokracisë. Kështu, klima e përgjithshme në shoqëri dhe institucionet e forta luajnë një rol të madh në aftësinë e vendeve për të kontrolluar korrupsionin. Ndonëse ka disa reforma të përqëndruara veçanërisht në luftën kundër korrupsionit, ne ende nuk po shohim përparim të mjaftueshëm në ndërtimin e institucioneve të forta, të cilat duhet të vënë para përgjegjësisë vendimmarrësit dhe të trajtojnë në mënyrë efektive krimet me bazë korrupsioni.
Zëri i Amerikës: A mendoni se ka vullnet të mjaftueshëm politik dhe gjyqësor për të luftuar korrupsionin?
Lidija Prokic: Nuk mendoj se ka vullnet të mjaftueshëm, sepse, siç thashë, vullnet të mjaftueshëm do të kishte nëse do shihnim koherencë gjatë viteve dhe nëse reformat nuk do të përqëndroheshin vetëm në pak masa të veçanta. Këto përpjekje duhet të depërtojnë në të gjitha sferat e qeverisjes. Këtu në radhë të parë më duhet të theksoj se pjesa më e rëndësishme është garantimi i parimeve bazë të demokracisë mbi ndarjen e pushteteve. Dhe këtu puna e bërë nuk mjafton. Autoritetet qeveritare në Shqipëri dhe në pjesën tjetër të rajonit kanë ende shumë më tepër pushtet dhe ndikim mbizotërues në veprimtarinë e gjithë institucioneve të tjera, duke përfshirë dhe ato të pavarura, roli parësor i të cilave në fakt është të mbikqyrin ekzekutivin, pra qeverinë.
Zëri i Amerikës: A mendoni se polarizimi i tejskajshëm politik po ndikon në luftën kundër korrupsionit në Shqipëri?
Lidija Prokic: Besoj se ai ndikon në luftën kundër korrupsionit, duke krijuar destabilitet politik dhe në suksesin e reformave që po ndërmerren. Gjithashtu ka rëndësi mobilizimi i mbështetjes publike, që qytetarët të mund t’u besojnë institucioneve; sepse rritja e polarizimit dhe çdo lloj polarizimi në fakt tregon se pjesë të rëndësishme të shoqërisë nuk u besojnë institucioneve dhe kjo është diçka që duhet të ndryshojë. Megjithatë, dua të theksoj se çelësin e këtyre reformave e kanë qeveritë. Janë këto të fundit që kanë vërtet në dorë zbatimin e këtyre reformave. Po ashtu, qeveritë kanë për detyrë të edukojnë publikun lidhur me reformat, rëndësinë, përmbajtjen dhe çfarë sjellin ato reforma për qytetarët.
Për sa kohë qeveritë do të fokusohen te interesat e partisë së tyre, te grupet me interesa ekonomike pranë pushtetarëve dhe interesi publik nuk do të jetë përparësi mbizotëruese, atëhere nuk mund të presim më shumë përparim domethënës.
